„DOKĄD IDZIEMY” 

Program profilaktyki zachowań ryzykownych dla młodzieży z województwa Mazowieckiego
współfinansowany z środków Województwa Mazowieckiego

Celem głównym zadania jest wzmacnianie czynników chroniących przed zachowaniami ryzykownymi uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 331 i Branżowej Szkoły I Stopnia nr 67 przy Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii nr 6, będącymi mieszkańcami Mazowsza.


Grupą docelową jest:
1. 100% uczniów SP nr 331 i BS I St. nr 67
2. rodzice uczniów (30 osób )
3. zespół pedagogiczny obu szkół i internatu MOS (ok. 30 osób)

Program bazuje na koncepcji profilaktyki pozytywnej i koncentruje się na:
- odkrywaniu i wzmacnianiu zasobów i potencjału jednostki, w tym na promowaniu pozytywnych umiejętności życiowych u dzieci i młodzieży;
- odkrywaniu i wzmacnianiu zasobów i potencjałów bliskiego środowiska rodzinnego i szkolnego.

Przyjmujemy założenie, że skuteczna obrona przed zagrożeniami wymaga zdobycia pozytywnych umiejętności i kompetencji, co stanowi nieodłączną część działań profilaktycznych i sprawia, że są one bardziej odpowiednie do potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży, a tym samym bardziej skuteczne, w przeciwieństwie do działań profilaktyki defensywnej opartej na interwencjach i kontroli.

Poza podejściem uwzględniającym założenia profilaktyki pozytywnej, program równolegle uwzględnia założenia profilaktyki zintegrowanej. Proponuje on całościowe spojrzenie na różnorodne formy zagrożeń w wieku rozwojowym oraz na kompetencje życiowe, którymi powinien dysponować młody człowiek. Różne zachowania problemowe, takie jak: sięganie po substancje psychoaktywne, przemoc i agresja, przestępczość, niepowodzenia szkolne i inne niepokojące zachowania są ze sobą powiązane i dlatego są traktowane jako różne objawy mające to samo źródło problemów. Tak więc proces zmiany postaw nie musi wymagać realizacji wielu odrębnych programów, których treści będą dotyczyć każdego z tych obszarów.

Główne założenia programu, stanowiące zarazem jego główne atuty, to:

  • elastyczność – możliwość daleko idącego dostosowania struktury, tematyki i metod pracy do potrzeb każdej grupy, tak aby w optymalny sposób je zaspokoić;
  • podejście pozytywne – bazowanie na zasobach jednostki, grupy i otoczenia, skupianie się na celach i dążeniu do stanu pożądanego, a nie na problemach i deficytach - wzmacnianie czynników chroniących, na które możemy mieć wpływ, tj. umiejętności społecznych młodzieży, kompetencji wychowawczych rodziców i nauczycieli, konstruktywnych relacji w środowisku szkolnym, rówieśniczym i rodzinnym;
  • praktyczny charakter wszystkich modułów zajęciowych, zapewniający możliwość zdobywania i realnego weryfikowania praktycznych umiejętności oraz zdobywanie wiedzy poprzez działanie, samodzielne odkrywanie, doświadczenie, przeżycie – co gwarantuje jej zrozumienie i trwałą internalizację;
  • ukierunkowanie na kształtowanie konstruktywnych umiejętności psychospołecznych – budowanie pozytywnych relacji, skutecznej komunikacji, efektywnej współpracy i integracji w zespole oraz samopoznania i poczucia własnej wartości młodego człowieka;
  • metody pracy przyjazne uczestnikom, bazujące na doświadczeniach Dialogu Motywującego, Porozumienia bez Przemocy, programów Kids'Skills i Self-Reg, uznaniu podmiotowości i eksperckości dziecka, nauczyciela, rodzica (w zależności od realizowanego modułu);
  • włączanie wszystkich uczestników procesu wychowania – dzieci i młodzieży, nauczycieli, rodziców.

STRUKTURA PROGRAMU

MODUŁ 1
Zajęcia profilaktyczne dla uczniów w szkole
Zgodnie z opisaną powyżej koncepcją profilaktyki, na wszystkich poziomach nauczania oferujemy dostosowane do wieku rozwojowego uczniów zajęcia warsztatowe w czterech obszernych blokach tematycznych, możliwych do elastycznego dostosowywania do potrzeb każdej grupy i tworzących „spiralny” system, w którym na każdym kolejnym poziomie nauczania ten sam blok tematyczny może być pogłębiany i rozszerzany o kolejne wątki, odpowiednio do wzrastających możliwości percepcyjnych, wynikających z rozwoju intelektualnego i emocjonalnego odbiorców oraz w związku ze zmieniającym się funkcjonowaniem psychospołecznym młodych ludzi, a także rozszerzającym się kręgiem ich problemów i zainteresowań.
Przy każdym bloku tematycznym zostały określone przykładowe akcenty wiodące zajęć - do wyboru przez wychowawcę i grupę oraz prowadzących, w zależności od aktualnej sytuacji w danej klasie, pojawiających się w niej problemów i zgłaszanych przez nauczycieli oraz uczniów potrzeb. Piąty blok tematyczny jest realizowany w każdej klasie i dotyczy możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych/kryzysowych. Blok szósty wychodzi naprzeciw potrzebom integracji zwiększającej się liczby uczniów innych narodowości w szkołach.

1) JA I GRUPA – INTEGRACJA, KOMUNIKACJA I KOOPERACJA W ZESPOLE
Akcenty wiodące:

  • budowanie konstruktywnych więzi i relacji w grupie rówieśniczej jako skuteczna metoda zapobiegania zachowaniom destrukcyjnym młodzieży
  • kształtowanie poczucia współodpowiedzialności i sprawstwa w różnych obszarach funkcjonowania społecznego młodego człowieka
  • konstruktywna komunikacja interpersonalna
  • budowanie zespołu, współpraca w zespole, konstruktywne liderstwo
  • rozwiązywanie konfliktów, cele osobiste a grupowe
  • tolerancja, akceptacja odmienności,
  • przeciwdziałanie „mowie nienawiści”

2) JA I DRUGI CZŁOWIEK – NASZE WARTOŚCI, EMOCJE I GRANICE
Akcenty wiodące:

  • samopoznanie i samoświadomość
  • poczucie własnej wartości, kształtowanie poczucia sprawstwa i aktywnych postaw życiowych
  • autodiagnoza: moje mocne strony, predyspozycje i zasoby – jak je rozpoznawać i jak z nich korzystać
  • budowanie konstruktywnych więzi i relacji międzyludzkich, przeciwdziałanie „mowie nienawiści”
  • budowanie i umacnianie systemu wartości osobistych i grupowych, hierarchia wartości i cele
  • asertywność, asertywne stawianie i poszanowanie granic
  • empatia, inteligencja emocjonalna
  • konstruktywne radzenie sobie z trudnymi emocjami i stresem

3) ZACHOWANIA RYZYKOWNE
Akcenty wiodące:

  • substancje psychoaktywne (alkohol, narkotyki, leki, dopalacze – akcent w zależności od realnych potrzeb danej grupy)
  • uzależnienia (także niechemiczne, jak np. Internet, gry, telefon itp.),
  • mity i fakty o substancjach psychoaktywnych i uzależnieniu
  • cyberprzestrzeń – szanse i zagrożenia, strategie i narzędzia obrony
  • fonoholizm
  • zachowania ryzykowne młodzieży w okresie wakacyjnym (zwłaszcza dla klas, w których warsztaty odbywają się w okresie przedwakacyjnym)

4) ZŁOŚĆ, AGRESJA, PRZEMOC (w tym tzw. cyberprzemoc)
Akcenty wiodące:

  • kształtowanie empatii i weryfikacja własnych przekonań dotyczących przemocy,
  • zgoda czy niezgoda na przemoc - kształtowanie postawy współodpowiedzialności
  • czy neutralność jest możliwa – dylematy moralne świadka przemocy
  • mity i stereotypy o przemocy
  • czym jest cyberprzemoc i jak się przed nią bronić
  • konstruktywne radzenie sobie ze złością
  • agresja – uległość – asertywność
  • nieoczywiste formy przemocy (plotka, odrzucenie, obojętność i in.)
  • „mowa nienawiści” jako forma przemocy, jak przeciwdziałać

5) POMOC W SYTUACJACH TRUDNYCH
Akcenty wiodące:

  • możliwości pomocowe w środowisku dzielnicy (instytucje, organizacje, placówki)
  • do kogo po pomoc? - diagnoza i uświadomienie zasobów najbliższego środowiska (rodzinnego, szkolnego i pozaszkolnego, rówieśniczego) młodego człowieka
  • kiedy i jak szukać pomocy? - kształtowanie konstruktywnych przekonań i umiejętności
  • moja osobista mapa pomocy

6) „WSZYSCY JESTEŚMY KOSMITAMI”
- warsztat międzykulturowy i/lub zapobiegający wykluczeniu
Akcenty wiodące:

  • tolerancja, akceptacja odmienności,
  • przeciwdziałanie „mowie nienawiści”
  • co to znaczy „być sobą”?
  • radzenie sobie z odrzuceniem,
  • przybliżenie innych kultur, reprezentowanych w danej klasie.

Każdy blok tematyczny daje możliwość wyakcentowania nieco innych treści (spośród przykładowo wymienionych powyżej w podpunktach do każdego bloku), w zależności od potrzeb danej grupy lub problemów w niej występujących – potrzeby te mogą być zgłaszane z wyprzedzeniem przez pedagoga lub wychowawcę albo diagnozowane na bieżąco podczas pierwszej części zajęć – w każdym wypadku dobór treści i metod odbywa się pod kątem możliwości rozwojowych i realnych potrzeb grupy. W razie potrzeby jeden blok tematyczny, pogłębiony i rozszerzony stosownie do problemów i potrzeb danej klasy, może być przedmiotem cyklu warsztatów (dwóch lub więcej). Wszystkie zajęcia kończą się ewaluacją (przy pomocy różnorodnych metod), weryfikującą przede wszystkim subiektywne poczucie satysfakcji uczestników z zajęć – a więc stopień ich dostosowania do rzeczywistych potrzeb uczniów.

Struktura zajęć:
Warsztaty są realizowane w wymiarze średnio 4 godziny dydaktyczne każdy (zakładamy możliwość zróżnicowania liczby godzin na klasę, w zależności od możliwości percepcyjnych i realnych potrzeb, przy zachowaniu ogólnej liczby godzin przewidzianych w programie - np. w klasie, w której nie występuje szczególne zaostrzenie problemów, warsztaty 3-godzinne, a w klasach, gdzie obserwowana jest eskalacja zachowań destrukcyjnych - 5-godzinne)
Zajęcia prowadzone są z wykorzystaniem różnorodnych aktywizujących metod i kreatywnych technik pracy z grupą. Każda klasa odbędzie w ramach programu średnio 4 warsztaty, do wyboru, w zależności od potrzeb, z podanych bloków tematycznych - łącznie średnio 16 godzin zajęć na klasę. Wszystkie moduły programu są realizowane w porozumieniu z dyrekcją i wychowawcami poszczególnych klas oraz w ścisłej współpracy z pedagogiem i psychologiem szkolnym, tak aby w maksymalnym stopniu zaspokajały potrzeby każdej grupy. W razie potrzeby możliwe jest przeprowadzenie dla klas, w których określone problemy (na przykład przemoc rówieśnicza) występują w zwiększonym nasileniu, cyklu warsztatów z jednego obszaru tematycznego, w ramach przyznanej puli godzin.

Każdy warsztat prowadzony jest przez 2 trenerów. Po każdym warsztacie zostaną przeprowadzone konsultacje indywidualne z wychowawcą klasy, a po ich zakończeniu - przekazane pisemne rekomendacje i wskazówki do dalszej pracy.


MODUŁ 2
Działania skierowane do nauczycieli:

  • Szkolenie dla rady pedagogicznej na początku realizacji projektu - wprowadzenie do programu, informacja o założeniach pozytywnej profilaktyki zintegrowanej i roli w niej zespołu pedagogicznego, diagnoza problemów i potrzeb nauczycieli i wychowawców w celu adekwatnego dostosowania programu;
  • Indywidualne konsultacje pedagogiczno-wychowawcze bezpośrednio po zajęciach warsztatowych z wychowawcą/pedagogiem/psychologiem – omówienie warsztatów, diagnoza, spostrzeżenia i sugestie dot. danej klasy, interwencja wychowawcza w sytuacjach kryzysowych – forma gwarantująca największą adekwatność do potrzeb nauczycieli, a więc największą skuteczność. W przypadku nauczania zdalnego lub konieczności wynikającej z sytuacji epidemicznej mamy gotowość realizowania zajęć w formie zdalnej.

MODUŁ 3
Działania skierowane do rodziców (dwie grupy po 15 osób)
Warsztaty kompetencji wychowawczych oparte na dwóch programach znajdujących się na liście programów rekomendowanych – „Szkoła Dla Rodziców i Wychowawców” oraz „Program Wzmacniania Rodziny 10-14” . Ramowa tematyka zajęć warsztatowych dla rodziców jest uzupełniana o tematy na bieżąco zgłaszane przez rodziców, zajęcia stanowią więc zarazem rodzaj grupy wsparcia.

 
Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.